Değerli Dostlarım,

 

İlk kez 1901 yılında Kopenhag’da düzenlenen 2. Enternasyonal toplantısında ortaya atıldı dünya çapında bir Kadınlar Günü kutlanması fikri. 1921’de Moskova’da toplanan 3. Enternasyonal kongresinde Dünya Emekçi Kadınlar Günü adı altında her yıl 8 Mart’ta kutlamalar yapılması kabul edildi. 1930’da bu isim genelleştirilerek tüm kadınlara ithaf edilen bir gün haline geldi. Öncelerinde yalnızca sosyalist ülkelerde kutlanan bir gün iken 1960’dan itibaren ABD’de kadın örgütlerinin daha tesirli bir gündem yaratmaları sayesinde Dünya Kadınlar Günü batı ülkelerinde de önem kazandı. 

 

Türkiye, ilk kez iki komünist kız kardeş Rahime Selimova ve Cemile Nuşirvanova’nın girişimi ile Dünya Kadınlar Günü’nü kutladı ama sonraları buna uzun yıllar izin verilmedi. 1975 yılını Birleşmiş Milletler,  Dünya Kadınları Onyılı olarak ilan edince Türkiye’de de bir Kadınlar Kongresi düzenlendi. 1977’de Birleşmiş Milletler oy birliği ile 8 Mart’ın her yıl Dünya Kadınlar Günü olarak kutlanmasına karar verince ülkemizde de bu anlamlı gün düzenli olarak her yıl bir çok etkinliğe sahne olmaya başladı.

8 Mart’ın kutlama tarihi olarak seçimi,  kadın işçilerin topluca yürüyerek başlattıkları 1917 Rus  Şubat Devrimi’nin tüm dünyada kullanılan Gregorien Takvimi’ne göre esasen 8 Mart’a isabet etmesinden esinlenilmiştir.

 

Ben ise Mart başında misk gibi kokuları, güneşin sarılarını yansıtan zarif salkımları ile açmaya başlayan mimozaların zamanını kadın ruhuna çok yaraştırırım. O sebeple bu güzel ve anlamlı günün 8 Mart’a isabet etmesinde ayrı bir mana bulur, ayrı bir coşku duyarım.

 

Kadınlar her dalda yaratıcılıklarını önlerine çıkan-çıkarılan engellere rağmen ispat etmiş kutsal varlıklar. Müzik de bu yaratı kabiliyetinden bolca nasibini almış. 

 

Daha 12. yy’da Katolik kilisesinin sonradan azize  ilan ettiği Hildegard von Bingen’in ilahileri, kadına kilisede şarkı söyletmeyen zihniyete verilmiş en güzel cevap oldu. 16. yy İtalya’sının erkek egemen müzik dünyası eşdeğer bir Venedik’li kadın önünde eğildi: Francesca Caccini. Caccini İtalya’da notaları basılan ilk kadındır. 17. yy’da  İtalya ne bir erkeğe ne bir asile sırtını dayamadan kendisini müzik dünyasına kabul ettirmeyi bilen bir kadın besteci, Barbara Strozzi ile karşılaştı. 18. yy’da Almanya’da bilhassa önemli asil ailelere mensup kadınlar müzik ve sanat hayatına yön verdi. Bunlardan Wilhelmine von Bayreuth, Prusya Kralı Büyük Frederik’in kızkardeşi olmaktan çok yazdığı oda müziği ve operalar ile tanındı. Torun çocuğu Anna Amalia von Braunschweig (Brunswick) - Wolfenbüttel  Alman edebiyatının üç devi Goethe, Schiller ve Wieland’ı sarayına aynı anda toplamayı başarmış ve kendi adına bugün bir milyon cildin üzerinde kitap barındıran dev  bir kitaplık kurmuştur. Eski Müzik üzerine yoğunlaşan günümüz festivallerinde, Anna Amalia’nın Goethe ve Schiller’in yazdığı librettolar üzerine bestelediği operaları ile keza oda müzikleri ve senfonileri hala icra edilmekte.

​

19. yy müzik tarihi, kadın bestecilerin Almanya  (mesela Emilie Mayer ve tabii ki Fanny Mendelssohn ile Clara Schumann ) yanında Fransa’da yoğunlaştığını gösterir bize. Louise Farrenc, Chopin veya Schumann gibi piyano ağırlıklı besteler veren Cècile Chaminade, Mélanie (Mél) Bonis, muhteşem senfonileri ile Brahms’a dahi rakip Germaine Tailleferre bunlardan bazıları. 20. yy’a girdiğimizde ünlü müzikolog, pedagog, orkestra şefi ve İdil Biret’imizin daha çocukken feyz aldığı  Nadia Boulanger ve kızkardeşi Lily Boulanger Fransa’nın en önemli müzik temsilcileri arasındadır. Avusturya’da keskin zekası, cazibesi ve sanat konusunda muhteşem bilgisi ile zamanının sanat dünyasındaki tüm erkeklerin aklını başından almış  Alma Mahler edebiyat tarafının da kuvvetiyle yazdığı Lied’ler ile en ilginç kadın bestecilerden biridir. ABD’de Amy Beach ve eserleri Debussy ve Ravel ile karşılaştırılan Rebecca Clarke 20. yy başının önemli isimlerinden. Günümüz önemli kadın bestecileri arasında Finlandiya’lı Kaija Saariaho, Polonya’lı Panufnik ve Rusya’da Galina Ustvolskaya, Tatyana Chudova ve Sofia Gubaidulina ilk akla gelenler.

 

Değerli dostlarım, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde buluşalım; kadın bestecilerin müziğinin ilhamı ile yaşadığımız dünyanın sanat ile ne kadar güzelleşebildiğinin bir kez daha farkına varalım. Eserleri ile bizleri zenginleştiren bu değerli isimleri analım ve melodilerine kulak verelim. 

 

Sağlıklı, keyifli günlerde huzurla buluşmak ümidi ile…

 

Muammer ERBOY 

Müzik Dedektifi

AGORA AKADEMİ